Από την παθητικότητα…. στη δράση!

Ατολμία, άγχος, φόβος και ανασφάλεια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της παθητικής συμπεριφοράς. Το άτομο που χαρακτηρίζεται από μια τέτοια στάση ζωής είναι από τη φύση του ντροπαλό και κλειστό, τότε χρειάζεται πολύ δουλειά προκειμένου να απεγκλωβιστεί από την αδράνεια και να περάσει στην κατά μέτωπο «επίθεση»…
Πού οφείλεται όμως η παθητικότητα και γιατί χαρακτηρίζει τη σημερινή νεολαία; Πώς μπορούμε να γίνουμε πιο δραστήριοι και ενεργητικοί και να μην είμαστε απλά παθητικοί δέκτες των καταστάσεων; Σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα απαντά η ψυχολόγος κυρία Μάρσα Κολέτση δείχνοντάς μας τον δρόμο της απελευθέρωσης και της διεκδίκησης των «θέλω» μας….
Η διεκδικητικότητα είναι μια έννοια που πολλοί ταυτίζουν με την επιθετικότητα και τη δυναμικότητα. Μάλιστα, πολλές φορές, λόγω αυτής της σύγχυσης τα άτομα αυτά απομονώνονται από τον κοινωνικό περίγυρο, μιας και η εκρηκτική συμπεριφορά τους δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Από την άλλη πλευρά, ο παθητικός άνθρωπος παραμένει στάσιμος, δεν εξελίσσεται δηλαδή και μια ζωή περιμένει από τους άλλους να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους.
Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα το ίδιο…. Απομόνωση! Γιατί όμως επιλέγουμε να είμαστε παθητικοί; Μήπως φταίνε οι εσφαλμένες πεποιθήσεις που έχουμε στο μυαλό μας, όπως π.χ. αν μιλήσω θα τσακωθώ; Μήπως υπάρχουν βαθύτερα αίτια που ξεκινάνε από τα πρώτα στάδια της ζωής μας; Αρχικά όμως ας εξετάσουμε τι ορίζουμε ως παθητικότητα…

Η έννοια της παθητικότητας και τα αίτιά της
Η ψυχολόγος κυρία Μάρσα Κολέτση εξηγεί ότι «η έννοια της παθητικότητας σχετίζεται με το χαρακτηριστικό της αδράνειας και την έλλειψη ανάληψης πρωτοβουλίας. Το άτομο, όντας παθητικό, τείνει να συμμορφώνεται με τις επιθυμίες, τις απόψεις και τις ενέργειες τρίτων και του ευρύτερου οικογενειακού και κοινωνικού του περίγυρου». Με απλά λόγια, τα παθητικά άτομα αφήνονται έρμαια σε καταστάσεις που τους πνίγουν και αν και γνωρίζουν πως η σιωπή τους χειροτερεύει τα πράγματα, τις υπομένουν χωρίς να παίρνουν πρωτοβουλίες. Και εκεί που θεωρείς πως η νέα γενιά θα σπάσει τα καλούπια αυτής της συμπεριφοράς, έρχεται η πραγματικότητα να σου επιβεβαιώσει πως η σημερινή νεολαία όχι μόνο δεν αναλαμβάνει δράση, αλλά δείχνει να έχει παραδοθεί άνευ όρων!
Ενώ η νεότητα χαρακτηρίζεται από αντικομφορμισμό, ασυμβίβαστο, επαναστατικότητα και μία γενικότερη ευαισθησία ως προς τα κοινωνικά δρώμενα και αντίσταση προς κάθε μορφή εκμετάλλευσης και αδικίας, στη σημερινή εποχή οι νέοι φαίνεται να μην διακρίνονται για τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Τουναντίον, φαίνεται να έχουν περάσει στον αντίποδα και να παρουσιάζουν έντονη παθητικότητα και απόσυρση ως απόρροια της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής πραγματικότητας που βιώνουν. «Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι είναι πολυδιάστατα και η έλλειψη κινητοποίησης και ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν είναι ένα φαινόμενο που έχει αναπτυχθεί σε βάθος χρόνου. Εν πρώτοις, το οικογενειακό περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας και αποτελεί έναν σημαντικό αιτιολογικό παράγοντα. Η αιτία είναι λοιπόν οι γονείς που είναι παθητικοί, που δεν ενδιαφέρονται για το κοινό καλό ή δεν καλλιεργούν στους νέους ερεθίσματα που προάγουν το κοινωνικό συμφέρον, την έννοια του ενεργού πολίτη, των υποχρεώσεων και το συλλογικό γίγνεσθαι. Επιπλέον, ο στείρος και τεχνοκρατικός χαρακτήρας της παρεχόμενης εκπαίδευσης συμβάλλει στη διαμόρφωση προσωπικοτήτων που δεν διακρίνονται από πολύπλευρη καλλιέργεια ήθους, πνεύματος και ψυχής, διαμορφώνει άτομα μονοδιάστατα και μονομερή, χωρίς κριτική σκέψη και πολύπλευρη μόρφωση. Η κατάρρευση των ιδεών, η έλλειψη ηθικής που διακρίνει την πολιτική ζωή, η έκπτωση των αξιών, η επικράτηση της ανηθικότητας, η παντελής έλλειψη αξιοκρατίας στον εργασιακό στίβο, η παραπλάνηση της κοινής γνώμης από τα ΜΜΕ, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι κάποιες από τις αιτίες που έχουν καλλιεργήσει το αίσθημα της παθητικότητας των νέων», αναλύει η κυρία Κολέτση. Είναι ιδαίτερα λυπηρό αυτό που συμβαίνει αν αναλογιστούμε πως οι νέοι πρέπει και μπορούν να αποτελέσουν πηγή δημιουργικότητας, έμπνευσης πνευματικής προόδου και να ενθαρρύνουν έτσι άμεσα την δικαιοσύνη και τις αξίες που δημιουργούν ανοιχτόμυαλους, ενεργητικούς και αισιόδοξους ανθρώπους.

Οι συνέπειες της παθητικότητας στη ζωή μας
Η παθητικότητα οδηγεί στην αποχή και αυτή με τη σειρά της στην αδρανοποίηση…
«Η παθητικότητα είναι μια στάση ζωής. Η επιλογή των νέων αλλά και γενικότερα των ανθρώπων, να απέχουν από τα κοινά ως τρόπο αντίδρασης και έκφρασης της αντίθεσης τους , ως προς το τρόπο χειρισμού από την πολιτεία και την κοινωνία, οδηγεί στο να αποφεύγουν να επιλύουν οποιεσδήποτε διαφορές προβλημάτων που βιώνουν συχνά και σε προσωπικό επίπεδο. Έτσι, ένα άτομο αδρανοποιημένο, συχνά δεν δείχνει ενδιαφέρον ούτε για την προσωπική του ζωή, καλλιεργεί ένα πνεύμα μηδενισμού, με αποτέλεσμα συχνά να βρίσκεται σε αδιέξοδο και ενδεχομένως να αναπτύσσει συμπτώματα κατάθλιψης. Από την άλλη, η νοοτροπία του ωφελιμισμού, της κατάκτησης προσωπικής ευχαρίστησης ως αυταξία, ανεξάρτητα εάν πλήττει τον άλλον, η ενδεχόμενη εκτόνωση της δυσαρέσκειας μέσα από πολιτικές οργανώσεις, η έξαρση του φανατισμού και εθνικισμού, η χρήση ουσιών, η περιθωριοποίηση, η αύξηση της βίας και επιθετικότητας, αποτελούν κάποια από τα πιο “ενεργητικά” συμπτώματα της παθητικότητας».

Περνώντας στη δράση…!
Απενοχοποιηθείτε! Μην νιώθετε ένοχοι στο ενδεχόμενο ότι μπορεί να δυσαρεστήσετε κάποιον. Δεν είστε εσείς υπεύθυνοι για τα συναισθήματα ή τις σκέψεις των άλλων. Το αν οι άλλοι θα πληγωθούν ή θα προβληματιστούν ακούγοντας πως έχετε διαφορετική γνώμη από τη δική τους, δεν θα πρέπει προβληματίζει εσάς! Αφού λοιπόν πείσετε τον εαυτό σας να απεγκλωβιστεί από ανούσιες ενοχές, ξεκινήστε να μιλάτε. Λόγω ότι πολλοί άνθρωποι καταπιέζουν τις σκέψεις τους ξεκινούν να νιώθουν θυμό και πίκρα για τους γύρω τους και βουλιάζουν ακόμη βαθύτερα στο «βυθό της παθητικότητας». Εξηγήστε με ήρεμο τρόπο στους άλλους τα συναισθήματά σας, περιγράψτε τι σκέφτεστε και εξομολογηθείτε τι σας ενοχλεί. Μην πέσετε στην παγίδα του θυμού. Δεν φταίνε οι άλλοι, αλλά εσείς οι ίδιοι που επί χρόνια καταπιέζατε τον εαυτό σας. Το μυστικό είναι απλό. Επιλέξτε έναν ήρεμο τόνο φωνής και τις κατάλληλες λέξεις. Και να έχετε πάντα στο νου σας πως δεν είστε υπόλογοι σε κάποιους. Το βασικότερο από όλα όμως είναι να μην φοβηθείτε να εγκαταλείψετε την παθητικότητα ως στάση ζωής. Κοιτάξτε κατάματα τον εαυτό σας και παραδεχθείτε με ειλικρίνεια τι είναι αυτό που σας κάνει να παραιτείστε και σας τραβάει πίσω. Αν σας φαίνεται δύσκολο μονοπάτι δεν χρειάζεται να το διανύσετε μόνοι σας- η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί σωτήρια λύση. Οι φίλοι και οι γνωστοί όσο και να μας γνωρίζουν από την καλή και από την ανάποδη δεν μπορούν δυστυχώς να μας βοηθήσουν, γιατί θα κρίνουν τα γεγονότα από τη δική τους σκοπιά και οι λύσεις που θα προτείνουν ίσως να μην είναι οι απαιτούμενες.
Και η σημερινή νεολαία;
Ναι, οι νέοι σήμερα είναι παθητικοί. Για να αλλάξει όμως αυτό χρειάζονται ριζικές αλλαγές. Κανείς δεν διαφωνεί πως οι νέοι κρατούν τα κλειδιά για το μέλλον μιας χώρας και αποτελούν τον πυρήνα τη δημιουργικότητας, της εξέλιξης και της προόδου. «Οι νέοι είναι αυτοί που έχουν την δυνατότητα να αλλάξουν, να τροποποιήσουν, να βελτιώσουν και να συνεχίσουν τον πολιτισμό της χώρας. Φυσικά, για να γίνει αυτό, θα πρέπει να τους δοθούν τα κατάλληλα κίνητρα, θα πρέπει να υπάρχουν αποδείξεις ότι αξίζει να παλέψουν για ένα καλύτερο μέλλον και ένα καλύτερο κόσμο. Οι νέοι, είναι οπλισμένοι με επαναστατικότητα, με ιδεώδη και ιδανικά, με όνειρα για ένα καλύτερα μέλλον, έχουν την πρωτογενή ύλη, η οποία όμως δεν θα πρέπει να καταστρατηγείται, αλλά να αγκαλιάζεται και να ενθαρρύνεται». Πώς θα γίνει αυτό; «Η χρήση κατάλληλων κινήτρων και ερεθισμάτων από την ίδια την οικογένεια, η δημιουργία εποικοδομητικού διαλόγου, η δημιουργία ανθρωπιστικής παιδείας, η καλλιέργεια της αξιοκρατίας, η προβολή των σωστών προτύπων και γενικώς η επιστροφή σε μία πιο δίκαιη, ηθική και εξανθρωπισμένη κοινωνία με κέντρο τον άνθρωπο και στόχο την καλλιέργεια της έννοιας του πολίτη, θα εξαλείψουν κάθε μορφής παθητικότητας και γενικά θα συμβάλλουν σε ένα καλύτερο, πιο δίκαιο και ηθικό αύριο…», τονίζει η κυρία Κολέτση. Εσείς τι λέτε;

Πηγή: http://lifepositive.gr/ - Δρ. Μάρσα Κολέτση, CPsyhol
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Mind’s Mirror -Kέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης,
www.mindsmirror.com
Lecturer City Unity College, Athens Campus, Greece