Τι μας διδάσκει η ιστορία των οικονομικών κρίσεων, παγκοσμίως;

Εισήγηση με θέμα: «Τι μας διδάσκει η ιστορία των οικονομικών κρίσεων, παγκοσμίως;» του κ. Αντώνη Κούτη (γιατρός, Διδάκτωρ Κοινωνικής Ιατρικής και μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου – Φαρμακείου Αλληλεγγύης Ηρακλείου), στο πλαίσιο της εκδήλωσης: «Λιτότητα στην Υγεία. Ποιον συμφέρει, τελικά;», την οποία διοργάνωσαν το Κοινωνικό Ιατρείο – Φαρμακείο Αλληλεγγύης Ηρακλείου, το Δίκτυο Αλληλεγγύης Νοσοκομειακών Γιατρών Ηρακλείου και ο Σύλλογος «Ευ Ζω με τον καρκίνο».
Ο κ. Κούτης Αντώνης, αναφέρθηκε:
1) Στην Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 1929, στις ΗΠΑ (Great Depression), όπου εφαρμόστηκε, κατά κύριο λόγο, η πολιτική του New Deal (το αντίθετο της λιτότητας, δηλαδή). Το New Deal ήταν, στην ουσία, το μεγαλύτερο Πρόγραμμα Δημόσιας Υγείας που εφαρμόστηκε ποτέ στις ΗΠΑ και η εφαρμογή του ήταν σωτήρια, τόσο για την οικονομία της χώρας, όσο και για την υγεία του πληθυσμού της. Αυτό γίνεται εμφανές, συγκρίνοντας τους δείκτες υγείας και αυτοκτονιών των Πολιτειών που εφάρμοσαν την πολιτική του New Deal, όπως η Λουιζιάνα (δημοκρατικοί) και αυτών που ακολούθησαν την πολιτική της λιτότητας, όπως η Τζόρτζια (ρεπουμπλικάνοι).
2) Στην Μετα-Κομμουνιστική κρίση θνησιμότητας (Post-Communist Mortality Crisis) τη δεκαετία του 1990, όπως έχει καταγραφεί στην βιβλιογραφία, όπου παρουσιάστηκε ραγδαία αύξηση της θνησιμότητας στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, εξαιτίας της πολιτικής της ταχείας ιδιωτικοποίησης και μετάβασης στον καπιταλισμό (Shock Therapy), την οποία συνέστησε η οικονομική Ομάδα του Harvard και εφάρμοσαν αυστηρά χώρες όπως η Ρωσία. Οι χώρες που εφάρμοσαν μία σταδιακότερη μετάβαση, όπως η Πολωνία, εμφάνισαν μικρότερους δείκτες θνησιμότητας και καλύτερους δείκτες οικονομικής ανάπτυξης και προσδόκιμου ζωής.
3) Στην οικονομική κρίση της ανατολικής Ασίας, του 1997, όπου καταδεικνύεται και πάλι, ότι οι χώρες που εφάρμοσαν την πολιτική της αυστηρής λιτότητας που συνέστησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα, όπως ήταν η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη και η Νότια Κορέα, εμφάνισαν πολύ υψηλούς δείκτες αυτοκτονίας, χειροτέρεψαν τους δείκτες υγείας και ανεργίας του πληθυσμού τους και επιδείνωσαν τις επιδημίες των λοιμωδών νοσημάτων (κυρίως του AIDS), ενώ η Μαλαισία, που αρνήθηκε την «βοήθεια» του ΔΝΤ και την εφαρμογή της προτεινόμενης πολιτικής του, και, αντίθετα, εφάρμοσε προγράμματα κοινωνικής προστασίας της υγείας και της εργασίας, βελτίωσε το επίπεδο υγείας του πληθυσμού της και ανέκαμψε γρηγορότερα από την οικονομική κρίση.
4) Στην παρούσα οικονομική κρίση του 2008, σε χώρες εκτός της Ελλάδας, όπου για πολλοστή φορά καταδεικνύεται μέσα από τους δείκτες υγείας, ανεργίας, αυτοκτονιών και οικονομικής ανάπτυξης, πως η υιοθέτηση των πολιτικών λιτότητας, ως μέσων αντιμετώπισης της κρίσης, από χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ έχουν καταστρεπτικές συνέπειες, τόσο για την υγεία του πληθυσμού τους, όσο και για την οικονομία τους. Εξαιρετικό παράδειγμα προς επιβεβαίωση των παραπάνω, είναι η πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης από την Ισλανδία, η οποία αρνήθηκε την «βοήθεια» του ΔΝΤ και επένδυσε στην Δημόσια Υγεία και την κοινωνική προστασία, βελτιώνοντας, αντιθέτως, σημαντικά το επίπεδο υγείας του πληθυσμού της και επιταχύνοντας τον ρυθμό οικονομικής της ανάκαμψης.
5) Στα συμπεράσματα, που εξάγονται από αυτήν την εμπειρική και επιστημονική τεκμηρίωση των αποτελεσμάτων των διαφόρων πολιτικών αντιμετώπισης των οικονομικών κρίσεων στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα, σύμφωνα με τα οποία:

Οι κίνδυνοι της λιτότητας για την υγεία καταδεικνύονται εδώ κι έναν αιώνα στα στοιχεία των οικονομικών κρίσεων από χώρες σε όλον τον κόσμο.
Οι επιδράσεις των πολιτικών επιλογών στην υγεία μπορούν να προβλεφθούν με επιστημονική ακρίβεια: Health Impact Assessment, το εργαλείο που προτείνει ο Π.Ο.Υ. για την αξιολόγηση της επίδρασης στην υγεία των πολιτικών που πρόκειται να εφαρμοστούν. Πρέπει να προστατεύεται η εργασία με ειδικά Προγράμματα Προστασίας Ανέργων. Η επένδυση στην Δημόσια Υγεία αποφέρει έναν από τους υψηλότερους οικονομικούς πολλαπλασιαστές > 3. Η οικονομία είναι το μέσον και όχι ο σκοπός.
Η κοινωνική προστασία προλαβαίνει τις επιδημίες στη διάρκεια των οικονομικών κρίσεων. Τα προγράμματα κοινωνικής προστασίας είναι τόσο αποτελεσματικά σε σχέση με το κόστος τους όσο είναι και οι ιατρικές θεραπείες.
Η πολιτική δεν είναι παρά ιατρική σε μεγάλη κλίμακα.
Η λιτότητα βλάπτει σοβαρά την υγεία ως αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και αποτελεί μία κοινωνική κατασκευή, ένα μύθο, μία ιδεολογική / πολιτική επιλογή που στερείται εμπειρικής και επιστημονικής τεκμηρίωσης.

Πηγή: Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ηρακλείου