Δημογραφική βόμβα

O πληθυσμός των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών θα μειωθεί στη διάρκεια της επόμενης γενιάς και μάλιστα η μείωση θα είναι δραματική στην περίπτωση της Γερμανίας και της Ρωσίας. Για την ακρίβεια φτάνει στο τέλος η πληθυσμιακή έκρηξη ολόκληρης της Γης. Η διαδικασία είναι ουσιαστικά μη αναστρέψιμη. Οφείλεται πρωτίστως στη διαδικασία της αστικοποίησης. Τα παιδιά είναι παραγωγικό στοιχείο σε αγροτικές και χαμηλής έντασης βιομηχανικές κοινωνίες, αποτελούν πηγή εισοδήματος και όσο περισσότερα έχει κανείς τόσο το καλύτερο. Η οικονομική αξία των παιδιών μειώνεται στις ώριμες αστικοποιημένες κοινωνίες. Στην πραγματικότητα από μέσο παραγωγής τα παιδιά μετατρέπονται σε αντικείμενα μαζικής κατανάλωσης. Η οικογένεια πρέπει να τα υποστηρίζει οικονομικά για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ορισμένες φορές μέχρι τα 25 τους.
Τα παιδιά κοστίζουν πολλά χρήματα με περιορισμένη απόδοση. Γι’ αυτό ο κόσμος κάνει λιγότερα παιδιά, με αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού. Υπάρχουν ορισμένοι που προβλέπουν ότι αυτή η διαδικασία θα έχει καταστροφικό αποτέλεσμα. Η μείωση του πληθυσμού, ειδικότερα κατά τη μεταβατική περίοδο προτού πεθάνουν οι παλιότερες γενιές, θα έχει ως αποτέλεσμα ένας σχετικά μικρότερος αριθμός εργαζομένων να πρέπει να συντηρήσει έναν πολύ μεγάλο αριθμό συνταξιούχων, ειδικότερα καθώς αυξάνεται και το προσδόκιμο ζωής. Επιπροσθέτως η νεότερη και ολιγάριθμη γενιά θα πρέπει να αποπληρώσει τα χρέη των παλαιότερων, προοπτική που αναμένεται να προκαλέσει σημαντικά οικονομικά προβλήματα. Η προφανέστερη λύση του προβλήματος είναι η μετανάστευση. Το πρόβλημα είναι ότι η Ιαπωνία και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν οξύτατα πολιτιστικά προβλήματα κατά την ενσωμάτωση των μεταναστών. Αντιθέτως, στις ΗΠΑ το πρόβλημα της υπογεννητικότητας δεν είναι ακόμη τόσο σοβαρό και επιπλέον οι ΗΠΑ διαχειρίζονται αποτελεσματικά τη μετανάστευση παρά τα σημερινά προβλήματα. Μακροπρόθεσμα όμως οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να διατηρήσουν τον πληθυσμό τους μόνο αν οι λευκοί γίνουν μειονότητα.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν έχει σημασία η μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού. Ή η μείωση του ΑΕΠ ακολουθήσει τον ρυθμό μείωσης του πληθυσμού τι κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα παραμείνει αμετάλλακτο. Η κεφαλαιακή βάση της κοινωνίας δεν θα διαλυθεί καθώς θα μειώνεται ο πληθυσμός, ενώ η συνεχιζόμενη τεχνολογική πρόοδος θα μπορούσε να περιορίσει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα. Με άλλα λόγια ακόμη και αν δεν υπολογίσουμε τον παράγοντα μετανάστευση, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα εξακολουθήσει να αυξάνεται στις προηγμένες βιομηχανικές κοινωνίες. Ομως η μείωση του πληθυσμού θα προκαλέσει μια άλλη ριζική αλλαγή.
Για πρώτη φορά τα τελευταία 500 χρόνια θα αρχίσει να περιορίζεται το πλεόνασμα εργατών. Δηλαδή μπαίνουμε για πρώτη φορά στην ιστορία μας σε μια περίοδο όπου το κεφάλαιο θα είναι φθηνό και η εργασία όλο και πιο ακριβή. Η μοναδική περίπτωση που δεν θα συμβεί αυτό είναι η αύξηση της παραγωγικότητας να είναι τόσο μεγάλη, ώστε να υπάρχει πλεόνασμα εργατικού δυναμικού. Αν όμως υποθέσουμε ότι η αύξηση της παραγωγικότητας δεν θα είναι τόσο μεγάλη, μαζί με την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα υπάρξει και σημαντική διαφοροποίηση της κατανομής πλούτου. Υποστηρίζω λοιπόν ότι η μείωση του πληθυσμού θα μεταμορφώσει ριζικά τη λειτουργία της οικονομίας, αλλά δεν θα αποτελέσει καταστροφή, τουναντίον, για τις ανεπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνίες. Ισως η σημαντικότερη αλλαγή να είναι ότι ενώ τα προηγούμενα 500 χρόνια είχαν το πάνω χέρι οι τραπεζίτες και οι χρηματοδότες, σε μια κοινωνία με έλλειψη παραγωγικού δυναμικού το κλειδί θα έχουν όσοι διαχειρίζονται τους εργάτες. Δεν έχω ιδέα ποιο θα είναι το επιχειρηματικό μοντέλο που θα ακολουθήσουν, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα το σκεφτούν κάποιοι άλλοι.

Πηγή: kathimerini.gr